SESSİZ MEKTUBUN SESSİZCE OKUNMASI

KIRILGAN SESLER ATLASI

Bülent Parlak’ın Gölge İnsanlara Yazdığı Sessiz Mektubun  Sessizce Okuması

Şehirlerin gürültüsü, insanın kendi iç sesini bastıran mekanik bir uğultuya; ruhu yavaş ama ısrarlı biçimde aşındıran bir dişliye dönüştü. Kaldırımlarda birbirine çarparak akan kalabalıklar, vitrinlerin vaat ettiği sahte ışıltılar ve dev panoların buyurgan “tüket” çağrıları, büyük dünyanın “küçük” hayatlarını görünmez kılmakta hayli mahir. Ne var ki bütün bu hengâmenin içinden ince, çok ince bir sızı süzülür: Duyana kâinatın sırrını fısıldayan, duymayana ise hiç ulaşmayan bir kırılganlık sesi…
Bu yazı, tam da o sızının izini sürme çabasının adıdır.

Bu ses, Bülent Parlak’ın şiir evreninde kendi içine doğru kanayarak büyümüş çocukların tedirginliğidir. Hayata karışmakta mahcup bir gecikme yaşayanların; dünyanın sert ve hoyrat yüzüne karşı savunmasız kalanların sesi… Bülent Parlak, yıllar önce zamanın göğsüne bir mühür gibi bastığı dizesiyle bu hakikati dile getirmişti:

“Bir çocuğun kalbi dünyaya sığacak kadar büyüktür;
Dünya küçülür, çocuk büyür de kalbi eksilmez.”

Onun şiiri tam da burada, dünyanın küçüldüğü ama kalbin eksilmediği o kırılgan eşikte neşvünema bulur. Büyük sözlerin, hamasi nutukların heybetinden ziyade küçük ayrıntıların vicdanına yaslanır. Geniş meydanların uğultusundan değil; saçak altına sığınmış üşüyen ellerden, yürüyen merdivene ilk kez binen köylünün ürkek bakışından, kızının evinde ayaklarını uzatmaya çekinen babanın asil mahcubiyetinden beslenir.
Bu yöneliş yalnızca poetik bir tercih değil; başlı başına ahlaki bir duruştur.

İç Sesin Direnişi: Merhametin Poetikasında Bir Şair

Bülent Parlak, toplumsal gürültüye mukavemet eden bir iç sesin şairidir. Nurettin Topçu’nun “isyanda ahlak, ahlakta merhamet” ilkesinin şiirde vücut bulmuş hâli gibidir. Topçu’nun “Izdırap, ruhun en büyük muallimidir” düsturu, Bülent Parlak’ın dizelerinde ete kemiğe bürünür.
O, acıyı tasvir eden değil; acının insanı insan kılan öğreticiliğine kulak veren, başkasının yarasıyla yaralanabilen kalbin şairidir.

Bu yüzden Bülent Parlak’ta şiir bir gösteri alanı değil; bir tanıklık mekânıdır. Kalabalıkların içinde kaybolanı işaret eden bir parmak, suskunluğun içinden yükselen bir çağrıdır. Şair sesini yükseltmez; sesi inceltir. İncelttikçe çoğalır, derinleştikçe sahicileşir. Onun şiiri bağırmaz; fakat uzun süre yankılanır.

Şehrin Tekinsiz Nabzı ve “Sevgili Huzursuzluğum”

Modern zamanların insanı müşteriye dönüştüren, ruhu metaya indirgeyen soğuk pazarını Parlak erken fark etmişti. Bu yüzden şehir, onun şiirinde daima tekinsizdir: Sessizliğini yitirmiş, huzursuzluğunu saklayamayan dev bir gövde gibi inler. Beton damarlarında hâlâ “gölge insanların” kırılgan sesleri dolaşır.

Şairin o unutulmaz cümlesi bu duyuşun poetik özeti gibidir:

“Kırılan her şey ses çıkarır; en sessizi insandır.”

Bu cümle bir aforizmadan çok, vicdanı dürten bir alarmdır. Parlak’ın huzursuzluğu bir eksiklikten değil; insan olmanın kaçınılmaz yükünü omuzlamaktan, şahsiyet sahibi bir kalbin varoluş ağrısından doğar. Kendi şiir evrenine Sevgili Huzursuzluğum adını vermesi bundandır: Bu huzursuzluk, terk edilmesi gereken değil; korunması gereken bir insanlık hâlidir.

2022’de vefat eden şair ve İzdiham Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Bülent Parlak’ın, yayımlanmamış şiirlerinin de eklendiği bütün şiirlerini ve otobiyografik metnini bir araya getiren Sevgili Huzursuzluğum kitabı, Ketebe Yayınları’ndan çıktı. Atakan Yavuz’un takdimi ve Yakup Öztürk’ün önsözüyle hazırlanan eser, yalnızca bir “bütün şiirler” kitabı değildir; vefatının ardından hazırlanmış bir veda, bir hafıza ve sahici bir yüzleşme defteridir.

Takdim ve önsöz metinleri, Bülent Parlak’ı yalnızca bir şair olarak değil; belirli bir kuşağın duyarlığını, kırılganlığını ve ironisini omuzlarında taşıyan bir figür olarak konumlandırır. Ardından gelen “Bülent Parlak Biyografisinin Birazı” bölümünde ise şair, kendi hayatını kendi sesiyle anlatır. Böylece okur, dizelerle hayat arasında geçirgen bir eşikte yürümeye davet edilir.

Yıllarca kitapların arka kapaklarında tek cümleyle geçiştirilen “İstanbul’da yaşıyor” ifadesi, bu kitapta yerini altı sayfalık içten bir muhasebeye bırakır. Çünkü Parlak artık İstanbul’da yaşamıyordu. O tek cümlelik biyografi, zamanla sevenlerinin taşıyamayacağı ağır bir maskeye dönüşmüştü.

Kitabın kapağının adisyon şeklinde tasarlanması da bu yüzden manidardır. Bu tercih, Parlak’ın ilk şiirini bir çay bahçesinde, adisyon kâğıdının arkasına yazmasına ince bir gönderme yapar. Şiirin, hayatın en sıradan anında; çayın buğusunda, hesabın kenarında, gündeliğin kıyısında doğduğunu hatırlatır. Parlak’ın poetik serüveni zaten tam burada başlar: Görünmeyen yerde, önemsenmeyen anda.

Yarım Kalmış Bir Elçilik: “Yalvaç”

Şairin bilgisayarında bulunan ve ömrünün vefa etmediği son şiirleri, “Yalvaç” başlıklı bir klasörde toplanmıştı. Kelime köküyle “kitap getiren”, anlam genişliğiyle “elçi”…
Bu isimlendirme tesadüf değil; varoluşsal bir istikamettir. Parlak, hakikatin sloganlaşmış hâlini değil; incelmiş, damıtılmış özünü duyuran bir gölge elçidir.

T. S. Eliot’ın “Şiir insanları birleştirmez, ayırır” tespiti, Parlak’ta başka bir yankı bulur. Şiir, insanı kalabalıktan ayırarak ona kendi iç sesini iade eder. Bu ayırma bir kopuş değil; aslına döndürmedir. Parlak’ın poetikası, insanın anlam arayışına tutulmuş berrak bir aynadır.

Peki, bir şair neyin elçisi olur?

Parlak’ın şiiri bu soruya mısra mısra cevap verir:
Tokat yemeden büyüyen çocukların,
yağmur altında şemsiyesiz üşüyen adamların,
terli mendille dertleşen işçilerin,
pişmanlık kuyruğunda sırasını bekleyenlerin,
hakkında hiç şiir yazılmamış mahcup kızların…

O, sesi duyulmayanların; hikâyesi yazılmayanların elçisidir. Yalnızca bir şair değil, görünmeyenin tarihçisidir. Bu sözcülük, estetik bir tavrın ötesinde, ahlaki bir tanıklıktır.

Anma Gecesi: Gecikmiş Ama Bütünlüklü Bir Selamlama

Türkiye Tasarım Vakfı’nda düzenlenen anma / tanıtım gecesinde sıkça dile getirilen ortak kanaat şuydu: Sevgili Huzursuzluğum, bir “son kitap”tan çok, gecikmiş ama bütünlüklü bir selamlamaydı. Adem Yılmaz’ın ifadesiyle bu çalışma, hem edebî hem de insani bir sorumluluğun ürünüydü; dağınık sayfalarda, defterlerde, dosyalarda kalan şiirlerin titizlikle bir araya getirilmesi, yarım kalmış bir emaneti tamamlama çabasıydı.

Aykut Ertuğrul’un sözleriyle bu kitap, bir iç borcun ödenmesiydi. Parlak’ın şiiri, dağınıklıktan kurtarılmış; tek bir kapak altında kalıcı bir hafızaya kavuşmuştu. Furkan Çalışkan ise Sevgili Huzursuzluğum’un, kısa yaşamına birçok hayat sığdıran bir şairin biyografisi olarak da okunabileceğini vurguladı. Bülent Parlak’ın şiiri kadar dergiciliğinin de kuşaklar üzerinde bıraktığı iz, bu kitabın sayfaları arasında sessizce dolaşıyordu.

Eksik bir masanın etrafında toplanan isimler, yarım kalmış bir sohbeti tamamlama arzusu taşıyordu. Gecenin en dokunaklı cümlesi ise yine kızından geldi:
“Şimdi şu kapıdan içeri girse hiçbirimiz şaşırmayacağız.”

Sessiz İnsanları Duymaya Ne Zaman Başlayacağız?

Bu metin, hem şehrin hem insanın içindeki kırılgan seslere kulak verme çağrısıdır. Bülent Parlak’ın mirası, yalnızca kitap raflarında değil; sesi duyulmayanı duyabilme hassasiyetinde yaşamaya devam ediyor.

Bu mirasın en sahici tanıklığı, kızının cümlelerinde yankılanıyor. Yaren Parlak’ın “Babam hep ‘Biz öleceğiz, yazdıklarımız yaşayacak’ derdi” sözü, bugün somut bir hakikate dönüşmüş durumda. Onun kitaplarını aceleyle okumak istememesi, şiirin tüketilecek bir metin değil; insanın her sıkıştığında başvuracağı bir iç ses olduğunu hatırlatıyor.

Belki de dünya bu yüzden hâlâ düzelmedi.
Çünkü sessiz insanları duyacak kulaklarımız ve ‘iyi gelecek’ kalplerimiz henüz tam açılmadı.

Ama Bülent Parlak’ın şiiri, tam da bu eşiğin üzerinde; bir adisyon kâğıdının arkasında başlayan o hikâye gibi, okuruna ulaştıkça yaşamayı sürdürüyor.

 

 

 

KIRILGAN SESLER ATLASI

Bülent Parlak’ın Gölge İnsanlara Yazdığı Sessiz Mektup

Şehirlerin gürültüsü, insanın kendi iç sesini boğan mekanik bir uğultuya, ruhu aşındıran bir dişliye dönüştü artık. Kaldırımlarda birbirine çarparak akan kalabalık, vitrinlerin vaat ettiği sahte ışıltılar ve dev panoların “tüket” diyen parlak emirleri, büyük dünyanın “küçük” hayatlarını görünmez kılmakta hayli mahir. Fakat yine de bütün bu hengâmenin içinden ince, çok ince bir sızı süzülür; duyana kâinatın sırrını fısıldayan, duymayana ise hiç ulaşmayan bir kırılganlık sesi…

Bu ses, Bülent Parlak’ın o eşsiz ifadesiyle “tokat yemeden büyüyen çocukların” tedirginliğidir. Kendi içine doğru kanayarak büyümüş, hayata karışmakta mahcup bir gecikme yaşamış, dünyanın sert ve hoyrat yüzüne karşı savunmasız kalmış çocukların sesi… Bülent Parlak, o meşhur dizesinde bu hakikati yıllar evvel, bir mühür gibi basmıştı zamanın göğsüne:

“Bir çocuğun kalbi dünyaya sığacak kadar büyüktür;

Dünya küçülür, çocuk büyür de kalbi eksilmez.”

Bülent Parlak’ın şiiri tam da burada; dünyanın küçüldüğü ama o kalbin eksilmediği yerde, o kırılganlıkta neşvünema bulur. O, toplumsal gürültüye mukavemet eden bir "iç ses"in şairidir. Büyük sözlerin, hamasi nutukların heybetinden ziyade; küçük ayrıntıların, görülmeyenlerin vicdanına yaslanır. Geniş meydanların uğultusundan değil; saçak altına sığınmış üşüyen ellerden, yürüyen merdivene ilk kez binen köylünün ürkek bakışından, kızının evinde ayaklarını uzatmaya çekinen babanın o tarifsiz ve asil mahcubiyetinden beslenir.

Bu bakış açısı, yalnızca poetik bir tercihten ibaret değildir. Bu, Nurettin Topçu’nun “isyanda ahlak, ahlakta merhamet” ilkesiyle mayalanmış bir insan okumasıdır. Topçu’nun “Izdırap, ruhun en büyük muallimidir” düsturu, Parlak’ın dizelerinde ete kemiğe bürünür. O, acıyı duyabilen, başkasının yarasıyla yaralanabilen insanın şairi olarak durur karşımızda.

Şehrin Tekinsiz Nabzı ve “Sevgili Huzursuzluğum”

Bülent Parlak, modern zamanların insanı müşteriye dönüştüren, ruhu meta haline getiren soğuk pazarını erken fark etmiş bir şairdi. Bu yüzden şehir, onun şiirinde daima tekinsizdir; sessizliğini kaybetmiş, huzursuzluğunu saklamayı başaramayan dev bir gövde gibi inler. Ne var ki bu devin beton damarlarında hâlâ “gölge insanların” kırılgan sesleri dolaşır.

Şair, en sessiz kırılmaları duyarak hayata bakar ve şöyle der:

“Kırılan her şey ses çıkarır; en sessizi insandır.”

Bu denli ince bir duyuş, insanın iç dünyasında kopan fırtınaları dış dünyanın gürültüsüne kurban etmeme çabasıdır. Şairin huzursuzluğu, bir eksiklikten değil; insan olmanın kaçınılmaz yükünü omuzlamasından, şahsiyet sahibi bir kalbin "var olma" ağrısından gelir.

Belki de bu yüzden kendi şiir evrenine “Sevgili Huzursuzluğum” diyordu. 2025’te okurla buluşan Sevgili Huzursuzluğum | Toplu Şiirleri, bu asil yükün hem tanığı hem de muhasebesidir. Kitap, yalnızca şiirlerin bir araya gelmesi değil; yıllarca kitapların arka kapağında “İstanbul’da yaşıyor” diye geçiştirilmiş o protest, o suskun biyografinin, altı sayfalık sahici bir yüzleşmeye dönüşmesidir aynı zamanda.

Çünkü Bülent Parlak artık İstanbul’da yaşamıyordu. Ve o tek cümlelik, umursamaz biyografi, artık sevenlerinin taşıyamayacağı ağır bir maskeye dönüşmüştü.

Yarım Kalmış Bir Elçilik: “Yalvaç”

Şairin bilgisayarında bulunan ve ömrünün vefa etmediği son şiirleri, “Yalvaç” adını verdiği bir klasörde toplanmıştı. Kelime köküyle "kitap getiren", anlam genişliğiyle “elçi”... Parlak’ın şiir ve denemelerindeki yönelim düşünüldüğünde bu isimlendirme tesadüf değil, varoluşsal bir istikamettir. O, hakikatin indirgenmiş, sloganlaşmış halini değil; incelmiş ve damıtılmış hâlini duyuran bir "gölge elçi" gibiydi.

T. S. Eliot’ın “Şiir insanları birleştirmez, ayırır” tezi, Bülent Parlak’ta farklı bir yankı bulur: Şair, insanı kalabalıktan, sürüden ve gürültüden ayırarak ona kendi iç sesini, fıtratını iade eder. İnsanın anlam arayışına, öz bilincine tutulmuş bir aynadır bu.

O halde soru şudur: Bir şair neyin elçisi olur?

Bülent Parlak’ın poetikası bu soruyu mısra mısra yanıtlar:

·        Tokat yemeden büyüyen çocukların,

·        Yağmur altında şemsiyesiz üşüyen adamların,

·        Terli mendille dertleşen işçilerin,

·        Pişmanlık kuyruğunda sıranın kendisine gelmesini bekleyenlerin,

·        Ve hakkında hiç şiir yazılmamış mahcup kızların…

Sesini duyuramayan, hikâyesi yazılmayan herkesin elçisi. O, yalnızca bir şair değil; "görünmeyenin tarihçisi"dir. Duyulmayanın sesi, kalabalığın gölgesinde unutulan insanın sözcüsü. Ve bu sözcülük, estetik bir duruşun ötesinde ahlaki bir tanıklıktır. “Ey Akşam Beşin ve Kışın En Çok Olduğu Şehir Ankara’nın Sahibi” şiirini bir dua ile bitirirken, modern dünyanın anlam yitimine karşı yükselen o iç isyanı dile getirir:

“seni unuttukça başımıza gelen şey

Yıkıcı hatıralardan başka bir şeye benzemiyor.”

Anma Gecesi: Eksik Bir Hikâyenin Masası

Tarih yaprakları 8 Aralık 2025’i gösterdiğinde, Türkiye Tasarım Vakfı’nda düzenlenen anma gecesi, tıpkı onun şiirleri gibi hüzünle karışık, samimi bir sıcaklığa sahipti. Ali Ayçil, Adem Eyüp Yılmaz, Aykut Ertuğrul, Furkan Çalışkan, Yakup Öztürk… Hepsi, eksik kalan bir masanın etrafında, yarım kalmış bir sohbeti tamamlama arzusuyla bir araya geldiler.

Fakat geceye damgasını vuran, yüreklerde iz bırakan an, kızı Yaren Parlak’ın dudaklarından dökülen şu cümleydi:

“Şimdi şu kapıdan içeri girse hiçbirimiz şaşırmayacağız.”

Bu cümleyi duyan herkesin boğazında bir düğüm, zihninde aynı hayal belirdi: Bülent abi olsaydı, kendi adına düzenlenen bu geceyi hafif bir tebessüm, biraz mahcubiyet ve kendine has o protest sessizlikle, en arka sıradan izlerdi.

Program bittikten sonra Kuzguncuk iskelesinin terasında içilen sigaraların dumanına, şairin şiirlerinden eksik olmayan o tanıdık hüzün karıştı. Herkes, Bülent Parlak’ın yokluğunu kendi cümlesinin içinden, kendi sızısından tarttı. O olsaydı, şüphesiz gecenin tamamını eksiksiz, feraset dolu bir yazıyla ölümsüzleştirirdi. Biz ise, elimizden gelen en kırılgan hatırayı ancak kayda geçirebildik.

 Sessiz İnsanları Duymaya Ne Zaman Başlayacağız?

Bu yazı, hem şehrin hem de insanın içindeki o kırılgan seslere bir kulak verme çabasıdır. Bülent Parlak’ın mirası, yalnızca kütüphanelerin tozlu raflarında değil; sesi duyulmayan insanları duyabilme hassasiyetinde, merhameti bir şahsiyet meselesi olarak görebilme erdeminde yaşıyor.

Nurettin Topçu’nun “kalbin terbiyesi” dediği hakikatin şiire dönüşmüş hâlidir bu. Ve yazının sonunda, şairin en sahici, en yalın cümlesi bir kez daha boşlukta yankılanıyor:

“İnsan insana iyi geldiği gün, dünya düzelir.”

Belki dünya bu yüzden hâlâ düzelmedi. Çünkü sessiz insanları, gölgede kalanları duyacak kulaklarımız, o "iyi gelecek" kalplerimiz hâlâ tam açılmadı. Ama Bülent Parlak’ın şiiri tam burada, duyulmamış olanın nabzında, "Yalvaç" klasörünün kapağı her açıldığında yaşamaya devam ediyor.